Depressie en somberheid

Depressie is een aandoening die iedereen kan treffen. Het kan je leven volledig overnemen en je het gevoel geven dat er geen uitweg meer is. Maar wat veroorzaakt depressie? En hoe kun je het behandelen? In dit blogartikel verkennen we deze vragen. We hopen dat je na het lezen meer inzicht krijgt in depressie en weet welke stappen je kunt nemen als je hiermee te maken hebt.

Wat is een depressie?

Depressie is een psychische aandoening die een diepgaande invloed kan hebben op alle aspecten van iemands leven. De symptomen van depressie variëren sterk, maar er zijn enkele veelvoorkomende tekenen waar je op moet letten. Mensen met een depressie ervaren vaak aanhoudende gevoelens van verdriet, angst of waardeloosheid. Ze kunnen hun interesse verliezen in activiteiten die ze vroeger leuk vonden, zich terugtrekken uit sociale interacties en moeite hebben met concentreren of beslissingen nemen. Lichamelijke symptomen zoals vermoeidheid, veranderingen in eetlust en slaapproblemen komen ook vaak voor. Als jij of iemand die je kent deze symptomen ervaart, is het belangrijk om professionele hulp te zoeken. Met de juiste behandeling kunnen mensen met een depressie een gezond en bevredigend leven leiden.

Wat is de DSM-5 definitie van een major depressie?

Volgens de DSM-5 wordt een ernstige depressieve episode gekenmerkt door een periode van ten minste twee weken waarin iemand een sombere stemming ervaart of geen interesse of plezier meer heeft in bijna alle activiteiten. Daarnaast moet de persoon ten minste vier andere symptomen ervaren, zoals veranderingen in eetlust of gewicht, slaapstoornissen, vermoeidheid, gevoelens van waardeloosheid of schuld, concentratieproblemen, of gedachten aan de dood of zelfmoord. Een ernstige depressieve episode is meer dan de gebruikelijke momenten van verdriet of “de blues” die iedereen van tijd tot tijd ervaart.

Wat zijn de symptomen van een depressie?

Depressie kan zich op verschillende manieren manifesteren. Iedereen heeft weleens een sombere dag, maar als je last hebt van meerdere van de volgende symptomen, kan het een teken zijn van een depressie:

• Aanhoudende vermoeidheid
• Verlies van interesse in activiteiten
• Neerslachtigheid
• Prikkelbaarheid
• Concentratieproblemen
• Problemen met dagelijkse activiteiten
• Psychische klachten, zoals geheugenproblemen, verwarring en moeite met communiceren en beslissingen nemen.

Hoe vaak komt depressie voor?

Depressie komt voor bij ongeveer 1 op de 10 mensen. Dit betekent dat er in Nederland ongeveer 350.000 mensen tegelijk depressief zijn. Veel mensen krijgen op enig moment in hun leven te maken met een depressieve episode. Mensen met chronische aandoeningen zoals diabetes of astma hebben een hoger risico op depressieve episodes. Ook mensen met een laag inkomen, weinig sociale contacten of een slechte gezondheid lopen meer risico op depressie.

Wat zijn de oorzaken van een depressie?

Depressie kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. Soms is er een genetische aanleg, wat betekent dat iemand gevoeliger is voor de stoornis. Andere keren ligt de oorzaak in de omgeving; langdurige stress of trauma kan leiden tot depressie. Ook kunnen lichamelijke aandoeningen zoals schildklierproblemen of chronische pijn bijdragen aan depressieve symptomen. Erfelijkheid speelt eveneens een rol; depressie komt in sommige families vaker voor.

Welke vormen van depressie zijn er?

Er zijn verschillende vormen van depressie, elk met eigen symptomen en oorzaken. De meest voorkomende vorm is de depressieve stoornis, gekenmerkt door aanhoudende gevoelens van verdriet of leegte, verlies van interesse in vroegere bezigheden, en een verminderd energieniveau. Andere vormen zijn onder meer:

• Dysthymie: een minder ernstige, maar chronische vorm van depressie.
• Seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD): depressie die vooral in de wintermaanden optreedt.
• Postpartum depressie: depressie na de geboorte van een baby.
• Bipolaire stoornis: een aandoening waarbij periodes van depressie worden afgewisseld met manie.

Bipolaire stoornis

Bij een bipolaire stoornis wisselen mensen tussen periodes van depressie en manie. In de depressieve fase voelen ze zich somber en neerslachtig, terwijl ze in de manische fase een gevoel van euforie ervaren. Hoewel ze soms normaal kunnen functioneren, wordt dit moeilijker naarmate de stoornis voortschrijdt. Bipolaire stoornissen kunnen problemen veroorzaken op het werk, in relaties en andere levensgebieden. Velen met een bipolaire stoornis worden aanvankelijk gediagnosticeerd met depressie, wat de behandeling kan compliceren.

Dysthymie

Dysthymie, of persisterende depressieve stoornis, wordt gekenmerkt door een chronisch depressief humeur. Mensen met dysthymie voelen zich vaak somber, machteloos en hopeloos. Ze hebben moeite om plezier te beleven aan activiteiten die anderen als normaal beschouwen. Hoewel de symptomen minder intens zijn dan bij een ernstige depressie, kan dysthymie de levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden en problemen veroorzaken op het werk, school en in sociale situaties.

Seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD)

SAD is een aandoening waarbij iemand ten minste twee opeenvolgende jaren elke winter depressief wordt. De depressie begint meestal in de herfst of vroege winter en duurt tot het voorjaar of de vroege zomer. SAD wordt vaak verward met de winterblues, maar is ernstiger en kan het dagelijkse leven aanzienlijk beïnvloeden.

Postpartum depressie

Na de geboorte van een baby is het normaal om je overweldigd, uitgeput en emotioneel te voelen. Maar als deze gevoelens langer dan een paar weken aanhouden en je jezelf niet meer herkent, kan het zijn dat je lijdt aan een postpartum depressie (PPD). PPD is een ernstige aandoening die je vermogen om voor je baby te zorgen en van het leven te genieten kan belemmeren. Symptomen zijn onder meer:

• Gevoelens van verdriet, angst of hopeloosheid
• Verlies van interesse in activiteiten
• Terugtrekking uit sociale contacten
• Moeite met het opbouwen van een band met je baby
• Gedachten aan zelfbeschadiging of het schaden van je baby

Als je denkt dat je PPD hebt, praat dan met je arts. Met behandeling herstellen de meeste vrouwen en kunnen ze goed voor zichzelf en hun baby zorgen.

Welke behandelmogelijkheden zijn er voor depressie?

Er zijn verschillende manieren om depressie te behandelen, afhankelijk van de persoon en de ernst van de symptomen. Mogelijkheden zijn onder meer:

• Medicatie: Antidepressiva kunnen helpen de stemming te stabiliseren.
• Psychotherapieën: Cognitieve gedragstherapie (CGT) is effectief om negatieve denkpatronen te doorbreken.
• Opname: In ernstige gevallen kan een ziekenhuisopname nodig zijn voor intensieve zorg.

Met de juiste behandeling kunnen de meeste mensen met een depressie zich uiteindelijk beter voelen. Het is belangrijk om door te gaan met de behandeling, zelfs als de symptomen verbeteren, om een terugval te voorkomen.

Cognitieve gedragstherapie (CGT)

CGT richt zich op het veranderen van negatieve gedachten en gedragingen. Mensen leren hun negatieve gedachten te herkennen en uit te dagen, gezonde copingstrategieën te ontwikkelen en realistische doelen te stellen. CGT wordt vaak aanbevolen als een eerstelijnsbehandeling voor depressie.

Activiteiten verhogen

Bij depressie kan het moeilijk zijn om je te concentreren of van dingen te genieten, maar soms is dat precies wat je nodig hebt. Activiteiten die je normaal leuk vindt, kunnen inspannend lijken, maar volhouden kan echt helpen. Onderzoek toont aan dat verhoogde activiteit bij depressie de stemming kan verbeteren. Enkele activiteiten die kunnen helpen zijn:

• Beweging: zoals hardlopen, wandelen of sporten.
• Creativiteit: schilderen, muziek maken of andere creatieve bezigheden.
• Sociale activiteiten: zoals vrijwilligerswerk of deelnemen aan clubs en teams.

Voeding

Een gezond dieet is cruciaal voor algemeen welzijn en kan ook helpen de symptomen van depressie te verminderen. Voedingsstoffen zoals omega-3-vetzuren, foliumzuur en vitamine B12 worden in verband gebracht met een lager risico op depressie. Daarentegen kan een dieet met veel suiker en gefrituurd voedsel de symptomen verergeren. Het is dus belangrijk om te kiezen voor voeding die je helpt je beter te voelen.

Wat kun je zelf doen?

Hoewel depressie een serieuze medische aandoening is, zijn er stappen die je zelf kunt nemen om de symptomen te verlichten:

• Praat erover: Met vrienden, familie of een professional.
• Beweeg regelmatig: Dit kan je stemming verbeteren.
• Eet gezond: Voeding heeft een grote invloed op je gemoedstoestand.
• Vermijd overmatig alcoholgebruik: Dit kan de symptomen verergeren.

Als je je zorgen maakt over je gevoelens, neem dan contact op met een arts of een depressiehulplijn. Hulp is beschikbaar, dus wees niet bang om erom te vragen.

Hulpverlening

• Huisarts: Je huisarts is vaak het eerste aanspreekpunt. Ze kunnen je doorverwijzen naar een specialist als dat nodig is.
• Psycholoog: Een psycholoog kan helpen bij het begrijpen van je depressie en het ontwikkelen van strategieën om hiermee om te gaan. In sommige gevallen kan medicatie voorgeschreven worden.
• Depressielijn: De Depressievereniging biedt een hulplijn waar je terecht kunt voor ondersteuning en advies. De hulptelefoon is beschikbaar op:

Het telefoonnummer is 088-5054334. Je kunt ook mailen naar depressielijn@depressievereniging.nl.

Welke medicijnen zijn er voor depressie?

Er zijn verschillende medicijnen die kunnen worden gebruikt om depressie te behandelen, waaronder:

• SSRI’s (selectieve serotonineheropnameremmers): Deze verhogen de hoeveelheid serotonine in de hersenen.
• Tricyclische antidepressiva
• MAO-remmers
• Atypische antidepressiva

Bespreek altijd met je arts welke medicatie geschikt is voor jou, aangezien er mogelijke bijwerkingen zijn.

Conclusie

Depressie is een veelvoorkomende aandoening die zich uit in een somber humeur en/of verlies van plezier. Er zijn diverse behandelmethoden beschikbaar, waarbij cognitieve gedragstherapie vaak zeer effectief blijkt te zijn. Medicatie kan ook helpen. Heb je last van depressieve gevoelens? Neem dan contact op met je huisarts of zoek hulp via een anonieme chat bij het DepressieNetwerk. Je kunt ook een psycholoog raadplegen. Blijf niet met je depressie rondlopen, want er is hulp beschikbaar.