Lonely single girl feeling depressed because of a happy couple laughing on the next bench.

Angst en paniek

Wat is een gegeneraliseerde angststoornis precies?

Een gegeneraliseerde angststoornis is een aandoening waarbij je je voortdurend zorgen maakt over alledaagse dingen. Je bent bezorgd over je werk, school, gezin, gezondheid of financiën. Deze zorgen zijn vaak ongegrond en kunnen niet rationeel worden uitgelegd. Je leven lijkt in het teken te staan van je angsten.

Deze aandoening komt voor bij ongeveer 6% van de volwassen bevolking in Nederland. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De aandoening kan op elke leeftijd optreden, maar komt vooral voor in de periode tussen je 20ste en 40ste jaar.

Wat is normale angst?

Angst is een normaal emotioneel gevoel dat je lichaam aanmaakt in situaties die bedreigend of gevaarlijk kunnen zijn. Dit kan bijvoorbeeld in een spannende film of tijdens een sollicitatiegesprek. Je hersenen geven dan het signaal ‘gevaar’ door aan je lichaam en maakt het ‘klaar voor de strijd’. Je hart bonkt harder, je ademhaling gaat sneller en je bloeddruk stijgt. Dit noemen we de ‘vecht- of vluchtreflex’. Deze reflex is een overblijfsel uit de prehistorie en was toen nodig om in leven te blijven. Tegenwoordig maak je je niet vaak meer druk om aanvallende wilde dieren, maar kan het gevoel van angst ook worden opgewekt door andere dingen, zoals spannende situaties of veranderingen in je leven.

Ongemakkelijke of onprettige gevoelens die bij normale angst horen, verdwijnen meestal vanzelf weer wanneer de situatie is veranderd of wanneer je er beter aan toe bent.

Angst is een normaal lichamelijk alarmreactionsysteem. Het zorgt ervoor dat we gaan ‘vechten of vluchten’ wanneer we ons bedreigd voelen. Op die manier kunnen we onze veiligheid beschermen.

Bij een gegeneraliseerde angststoornis is er sprake van een verstoorde balans in dit systeem. Je bent dan bang voor alledaagse situaties die je niet bedreigen, zoals een sollicitatiegesprek of een belangrijke vergadering. Je hebt dan ook vaak lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, benauwdheid en een knoop in je maag.

Angst is niet hetzelfde als stress. Stress is een normaal lichamelijk reaction op prikkels van buitenaf, zoals een deadline of een ruzie met je partner. Deze reactie is tijdelijk en verdwijnt wanneer de prikkel wegvalt. Bij een gegeneraliseerde angststoornis blijven de klachten aanhouden, ook als er geen bedreigende prikkels zijn.

Angst is een normaal lichamelijk mechanisme dat ons beschermt tegen gevaar. Bij een gegeneraliseerde angststoornis is dit mechanisme verkeerd afgesteld, waardoor je je voortdurend zorgen maakt zonder dat er eigenlijk een bedreiging is.

Kenmerken van een gegeneraliseerde angststoornis

De symptomen van een gegeneraliseerde angststoornis kunnen variëren in ernst. Sommige mensen hebben last van lichte klachten, terwijl anderen zo in beslag worden genomen door hun angsten dat ze nauwelijks nog functioneren. De meeste mensen met deze aandoening hebben echter last van de volgende symptomen:

  • Je maakt je voortdurend zorgen over alledaagse dingen, zoals werk, school of gezin.
  • Je angsten zijn ongegrond en kunnen niet rationeel worden uitgelegd.
  • Je leven lijkt in het teken te staan van je angsten.
  • Je probeert je angsten te vermijden door bepaalde situaties of activiteiten uit de weg te gaan.
  • Je hebt last van lichamelijke klachten, zoals een hoge hartslag, transpiratie, trillen of een benauwd gevoel.

Als je last hebt van deze symptomen en ze ernstig genoeg zijn om je dagelijkse leven te beïnvloeden, is er waarschijnlijk sprake van een gegeneraliseerde angststoornis.

Oorzaken van een gegeneraliseerde angststoornis

De oorzaken van een gegeneraliseerde angststoornis zijn nog niet helemaal duidelijk. Het lijkt er echter op dat deze aandoening erfelijk bepaald is. Als je naaste familieleden (ouders, broers of zussen) last hebben van angststoornissen of depressies, is de kans groter dat ook jij deze aandoening krijgt.

Naast erfelijke factoren spelen ook omgevingsfactoren een rol bij het ontstaan van een gegeneraliseerde angststoornis. Stressvolle gebeurtenissen, zoals het verlies van een baan of een scheiding, kunnen ervoor zorgen dat je deze aandoening ontwikkelt.

Diagnose van een gegeneraliseerde angststoornis

Een gegeneraliseerde angststoornis wordt meestal vastgesteld door een psycholoog of psychiatrische. Deze professional zal je vragen stellen over je klachten en je gedrag. Er wordt ook gekeken naar je familie- en medische historie.

Als je wordt gediagnosticeerd met een gegeneraliseerde angststoornis, zal de arts of psycholoog met je bespreken welke behandeling voor jou het meest geschikt is.

De diagnose van een gegeneraliseerde angststoornis is niet altijd makkelijk, omdat de symptomen vaak lijken op die van andere aandoeningen, zoals depressie of een angststoornis.

Behandeling van een gegeneraliseerde angststoornis

Een gegeneraliseerde angststoornis kan met verschillende behandelingen worden behandeld. De meest voorkomende behandelingen zijn psychotherapie, medicatie en levensstijlveranderingen.

Psychotherapie

Psychotherapie is een vorm van therapie waarbij je leert omgaan met je angsten en je manier van denken en handelen te veranderen. Er zijn verschillende soorten psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie of gesprekstherapie. Cognitieve gedragstherapie is een vorm van therapie die is gericht op het veranderen van de manier waarop je denkt over angsten en je gedrag aanpast om je angsten te verminderen. Gesprekstherapie is een vorm van psychotherapie waarbij je met een therapeut praat over je angsten en problemen.

Medicatie

Soms wordt medicatie voorgeschreven in combinatie met psychotherapie. De meest voorkomende medicijnen zijn anticonvulsiva’s, SSRI’s (selectieve serotonineheropnameremmers) en benzodiazepines. Anticonvulsiva’s zijn medicijnen die ervoor zorgen dat je spieren ontspannen. SSRI’s zijn antidepressiva die de werking van serotonine in de hersenen verhogen. Benzodiazepines zijn kalmerende middelen die je rustiger maken en je angsten verminderen.

Levensstijlveranderingen

Naast psychotherapie en medicatie kunnen levensstijlveranderingen ook helpen bij het omgaan met een gegeneraliseerde angststoornis. Deze veranderingen omvatten onder andere:

  • Het maken van een dagelijks schema en je houden aan het schema. Dit helpt je om beter te slapen en meer energie te hebben.
  • Het uitvoeren van regelmatige oefeningen. Dit kan helpen om stress te verminderen en je stemming te verbeteren.
  • Het eten van een gezond dieet. Een voedzaam dieet helpt je lichaam gezond te blijven en geeft je meer energie.
  • Het vermijden van cafeïne, nicotine en alcohol. Deze stoffen kunnen je angsten verergeren.

Als je levensstijlveranderingen alleen niet voldoende zijn om je angsten te verminderen, kun je ook overwegen om een alternatieve behandeling te proberen. Sommige mensen vinden bijvoorbeeld yoga of meditatie helend. Vraag je arts of psycholoog naar andere mogelijkheden die geschikt zijn voor jou.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog met als specialisatie stressgerelateerde problematiek (burn-out, angst, milde depressie) en chronische pijn.

Posted in