Angst en paniek

Wat is een gegeneraliseerde angststoornis precies?

Een gegeneraliseerde angststoornis (GAS) is een aandoening waarbij je je voortdurend zorgen maakt over alledaagse dingen zoals werk, school, gezin, gezondheid of financiën. Deze zorgen zijn vaak ongegrond en kunnen niet rationeel worden verklaard. Je leven lijkt beheerst te worden door deze angsten.

GAS komt voor bij ongeveer 6% van de volwassen bevolking in Nederland. Vrouwen hebben hier vaker last van dan mannen. De aandoening kan op elke leeftijd optreden, maar wordt het meest gezien tussen de 20ste en 40ste levensjaar.

Wat is normale angst?

Angst is een normale emotie die optreedt in situaties die bedreigend of gevaarlijk kunnen zijn, zoals bij het kijken van een spannende film of tijdens een sollicitatiegesprek. Je hersenen sturen een ‘gevaar’ signaal naar je lichaam, dat zich vervolgens ‘klaarmaakt voor de strijd’. Je hartslag versnelt, je ademhaling gaat sneller en je bloeddruk stijgt. Dit wordt de ‘vecht- of vluchtreflex’ genoemd. Deze reflex stamt uit de prehistorie, toen hij essentieel was voor overleving. Tegenwoordig worden we zelden geconfronteerd met wilde dieren, maar angst kan nog steeds worden opgewekt door uitdagende situaties of veranderingen in je leven.

De ongemakkelijke of onprettige gevoelens die bij normale angst horen, verdwijnen meestal vanzelf zodra de situatie verandert of je je beter voelt.

Angst is een normaal alarmsysteem van het lichaam dat ervoor zorgt dat we gaan ‘vechten of vluchten’ bij een gevoel van bedreiging. Zo kunnen we onze veiligheid beschermen.

Bij een gegeneraliseerde angststoornis…

Bij een gegeneraliseerde angststoornis is dit alarmsysteem verstoord. Je ervaart angst voor alledaagse situaties die in feite geen bedreiging vormen, zoals een sollicitatiegesprek of een belangrijke vergadering. Vaak gaat dit gepaard met lichamelijke klachten zoals hartkloppingen, benauwdheid en een knoop in de maag.

Angst is niet hetzelfde als stress. Stress is een normale reactie van het lichaam op externe prikkels, zoals een naderende deadline of een ruzie. Deze reactie is tijdelijk en verdwijnt zodra de prikkel wegvalt. Bij een gegeneraliseerde angststoornis houden de klachten aan, zelfs zonder duidelijke oorzaak.

Kenmerken van een gegeneraliseerde angststoornis

De symptomen van een gegeneraliseerde angststoornis kunnen variëren in ernst. Sommige mensen ervaren milde klachten, terwijl anderen zo in beslag worden genomen door hun angsten dat ze nauwelijks nog kunnen functioneren. De meeste mensen met deze aandoening vertonen echter de volgende symptomen:

• Je maakt je voortdurend zorgen over alledaagse dingen, zoals werk, school of gezin.
• Je angsten zijn ongegrond en kunnen niet rationeel worden verklaard.
• Je leven lijkt beheerst te worden door je angsten.
• Je probeert je angsten te vermijden door bepaalde situaties of activiteiten uit de weg te gaan.
• Je hebt last van lichamelijke klachten zoals een snelle hartslag, zweten, trillen of een benauwd gevoel.

Als deze symptomen ernstig genoeg zijn om je dagelijks leven te beïnvloeden, is er waarschijnlijk sprake van een gegeneraliseerde angststoornis.

Oorzaken van een gegeneraliseerde angststoornis

De oorzaken van een gegeneraliseerde angststoornis zijn nog niet volledig begrepen. Wel lijkt het erop dat de aandoening deels erfelijk bepaald is. Als naaste familieleden (ouders, broers of zussen) last hebben van angststoornissen of depressies, is de kans groter dat jij deze aandoening ook ontwikkelt.

Naast erfelijke factoren spelen ook omgevingsfactoren een rol bij het ontstaan van een gegeneraliseerde angststoornis. Stressvolle gebeurtenissen, zoals het verlies van een baan of een scheiding, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van deze aandoening.

Diagnose van een gegeneraliseerde angststoornis

Een gegeneraliseerde angststoornis wordt meestal vastgesteld door een psycholoog of psychiater. Deze professional zal vragen stellen over je klachten en gedrag en zal ook je familie- en medische geschiedenis in overweging nemen.

Als je de diagnose gegeneraliseerde angststoornis krijgt, zal de arts of psycholoog met je bespreken welke behandelingen het meest geschikt zijn.

De diagnose van een gegeneraliseerde angststoornis kan lastig zijn, omdat de symptomen vaak lijken op die van andere aandoeningen, zoals depressie of andere angststoornissen.

Behandeling van een gegeneraliseerde angststoornis

Een gegeneraliseerde angststoornis kan op verschillende manieren worden behandeld. De meest voorkomende behandelingen zijn psychotherapie, medicatie en veranderingen in levensstijl.

Psychotherapie

Psychotherapie is een vorm van behandeling waarbij je leert omgaan met je angsten en je manier van denken en handelen aanpast. Verschillende vormen van psychotherapie kunnen worden toegepast, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) of gesprekstherapie. CGT richt zich op het veranderen van de manier waarop je denkt over je angsten en je gedrag aanpast om deze te verminderen. Gesprekstherapie biedt een veilige ruimte om met een therapeut over je angsten en problemen te praten.

Medicatie

Soms wordt medicatie voorgeschreven naast psychotherapie. De meest voorkomende medicijnen zijn anticonvulsiva, SSRI’s (selectieve serotonineheropnameremmers) en benzodiazepines. Anticonvulsiva helpen de spieren te ontspannen, SSRI’s verhogen de serotonineniveaus in de hersenen, en benzodiazepines werken kalmerend en verminderen angsten.

Levensstijlveranderingen

Naast psychotherapie en medicatie kunnen veranderingen in levensstijl helpen bij het omgaan met een gegeneraliseerde angststoornis. Deze veranderingen omvatten onder andere:

• Het maken van een dagelijks schema en je daaraan houden, wat kan helpen bij een betere nachtrust en meer energie.
• Regelmatig sporten om stress te verminderen en je stemming te verbeteren.
• Een gezond dieet volgen om je lichaam te ondersteunen en meer energie te hebben.
• Het vermijden van cafeïne, nicotine en alcohol, omdat deze stoffen angst kunnen verergeren.

Als veranderingen in levensstijl alleen niet voldoende zijn om je angsten te verminderen, kun je ook overwegen alternatieve behandelingen zoals yoga of meditatie. Bespreek met je arts of psycholoog welke opties het beste bij jou passen.