Neurolinguïstisch programmeren (NLP)

Je hulpbronnen inzetten

Je komt voor psychologische hulp in Veldhoven omdat je er op een of andere manier zelf niet uitkomt. Logisch dat je dan een deskundige raadpleegt die op weg kan helpen. Maar weet je dat er ontzettend veel hulpbronnen binnen jouw zelf al beschikbaar zijn? Het punt is alleen dat je er op dit moment niet bij kan komen. Dit is het prachtige uitgangspunt van neurolinguïstisch programmeren (NLP).

Neurolinguïstisch programmeren is een methode die een psycholoog of coach in een stevige tweejarige opleiding zichzelf aanleert. Je wordt dan master practitioner in NLP. En in die opleiding leert je ongelooflijk veel tools aan om de hulpbronnen bij de cliënt weer beschikbaar te maken. Ik zeg dit even want er zijn ook opleidingen van 8 dagen. Dat is echt veel te weinig voor goede psychologische therapie.

Plaatjes in je hoofd

Als ik het heel kort moet uitleggen ervaar jij voor een deel problemen in je denken, je gevoel of je gedraag omdat, laat ik zeggen, de plaatjes in je hoofd (representaties) over jezelf, de ander of de wereld niet helpend zijn. Je wilt bijvoorbeeld iets in een vergadering zeggen, maar op het moment dat je daar aan denkt is er in een flits een beeld in je hoofd van kritisch kijken de mensen, een herinnering dat je gespannen wordt, en niet uit je woorden komt. En dan ook nog gevoelens van incompetentie en teleurstellen. Dit plaatje is in je brein opgeslagen, als een herinnering of fantasie, en verschijnt elke keer als je iets wil ondernemen en blokkeert jou daardoor.

Maar plaatjes in je hoofd, herinneringen of fantasieën, kun je veranderen. Om een voorbeeld geven. Je kunt een plaatje wat lichter of wat vrolijker maken, je kunt jezelf verbeelden dat je juist goed functioneert, je kunt verbeelde dat de mensen aandachtig naar je luisteren, en je kunt verbeelde dat je adequaat reageert op een kritische vraag. Als je dat nieuwe plaatje in je hoofd maakt en ingeoefend zul je je compleet anders voelen en ook anders handelen in die moeilijke situatie.

Het probleem is dat je duizenden keren negatieve plaatjes uit het brein naar voren tovert. De kunst wordt om de komende periode tientallen keren positieve plaatjes in je brein te maken en ze tevoorschijn te laten komen. En dat kan jij. Want jij hebt de hulpbronnen al in je!

Vastzitten en loskomen

Kijk, die lastige situatie waar je nu in vastzit, is een soort vicieuze cirkel. Een valkuil waar je niet uitkomt. Je hebt het gevoel alsof je hele leven nu zo in elkaar zit. Maar dat is natuurlijk niet waar. Want je hebt in je leven zo ontzettend veel meegemaakt, ook hele fijne dingen en situaties waarin je sterk was, situaties waarin je hartelijk was, situaties waarin je vol vertrouwen was. Ook die situaties heb je meegemaakt en liggen opgeslagen in je brein. En als je die situaties weer zou herinneren zou je een hele andere toestand in je mind en je lichaam krijgen. Een toestand die veel behulpzamer en veel creatiever is. Neurolinguïstisch programmeren helpt jou om deze herinneringen steeds meer beschikbaar te krijgen. Neurolinguïstisch programmeren helpt jou om die positieve toestand van je geest op ‘commando’ oproepbaar te maken. Bijvoorbeeld door het positieve plaatje te koppelen aan een bepaalde kleur of een bepaalde houding. Een stukje conditionering, zou je kunnen zeggen. Dit vormt dan je gereedschapskist die je kunt inzetten in moeilijke situaties.

Werken met submodaliteiten

Ik zal een heel simpel voorbeeld geven hoe je met je brein kunt werken richting beter functioneren. Denk eens aan een lastige situatie. Iets wat nu speelt jouw leven. Het is daarbij goed om het specifiek te houden. Stel dat er van alles gaande is, maar dat bijvoorbeeld iemand een hele krenkende opmerking maakte. Dan richt je je nu even op dat plaatje rondom het moment van de vervelende opmerking. En dan is er de belangrijke vraag… hoe zit dat plaatje in jouw hoofd? Is het een plaatje wat heel groot is? Is het gezicht van degene die kritiek geeft heel duidelijk aanwezig? Straalt uit dat gezicht een soort negativiteit naar jou toe? Is het misschien een donker plaatje? Staat het plaatje recht voor je neus?

Nu moet je deze vragen gewoon heel letterlijk nemen. Een plaatje wat groot is, donker, kritisch en recht voor je neus staat, is niet helpend. Het zou veel handiger zijn als dit plaatje in jouw brein, ja het zit in jouw brein, wat verder weg zou staan, misschien wat lichter wordt van kleur, misschien wat waziger, misschien meer naar de zijlijn, misschien ook wat lager bij de grond, misschien zelfs wel helemaal ver weg, misschien wel in fantasie geplaatst achter een heuvel zodat je het niet meer ziet. Dit klinkt misschien allemaal wat vreemd om te doen, maar waarom zou je niet met een plaatje in je hoofd gaan spelen op een manier waardoor dat plaatje jou minder stoort. Zodat in ons voorbeeld, het plaatje bijvoorbeeld minder voor je neus staat. Binnen NLP noemen we dat werken met submodaliteiten.

Kijk, je haalt van alles in je hoofd, misschien de laatste tijd vooral negativiteit. Je moet eerlijk zijn dat jouw brein dat zelf maakt. En deze is in een zekere mate daar nu een beetje te goed in geworden. Waarom zou je dat creatieve brein van jou niet gebruiken om iets te doen met die plaatjes die je gemaakt hebt. Plaatjes in je hoofd zijn immers herinneringen en fantasieën, en waarom zou je niet iets doen met herinneringen en fantasieën, zodat jij je weer vrijer en opgewekter kunt voelen. En met meer zelfvertrouwen de situaties weer tegemoet kan treden.

Je brein inzetten

Het is werkelijk waar dat mensen de vermogens van hun brein veel te weinig aanspreken. Onbewust doen ze het wel, want je bent onbewust met je brein bezig om allerlei negatieve plaatjes te maken. En daar stop je je brein vol mee. Maar met NLP leer je om bewust meer functionele plaatjes te gaan maken of disfunctionele plaatjes te veranderen in gunstige richting. Ik ken geen methode die meer interventies en oefeningen heeft dan neurolinguïstisch programmeren. Als jij met deze methode echt met brein aan de slag gaat, zul je enorme winst boeken.

En dat is precies ook de redenen waarom ik als psycholoog werk. Ik vind het best lastig om te zien hoe veel mensen gebukt gaan onder allerlei psychologische problemen, terwijl ze de vermogens die in hun zelf liggen niet aanspreken. En ik zeg dat niet omdat alleen ik zelf overtuigd ben van de kracht van NLP, maar ook omdat wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het inzetten van je brein ontzettend veel kan opleveren. Met NLP leer je werken met de beelden in je hoofd zoals je dat hierboven hebben gedaan. Maar er is nog veel meer. Je kunt werken met kritische stemmen in jezelf. Je kunt zelfs pijnlijke herinneringen uit je geschiedenis weer zachter en milder maken. Je kunt fobische reacties bij jezelf verminderen, en zo meer…

Je zult misschien denken, maar wacht eens even Rationele Emotieve Therapie (RET) werkt ook met je brein en gedachten? Ja, dat is zeker waar. Maar neurolinguïstisch programmeren blinkt meer uit in het gebruik van representaties in je brein in de vorm van plaatjes of dingen die je ooit gehoord hebt. Terwijl Rationele Emotieve Therapie (RET) veel meer uitblinkt in het achterhalen van wat zeg je inwoorden in je hoofd precies zegt. En helpt je anders denken. RET is sterker in het woorddenken, NLP sterker in het beeld denken. Ik doe beide methodes daarmee tekort, maar het is wel een handzaam onderscheid. Een van de grondleggers van de NLP, Richard Bandler , schreef samen van Connirae Andreas en Steve Andreas een boek met als titel ‘Use your brain for a change’. En dat is een prachtige titel, want er zitten twee betekenissen in. De eerste voor de hand liggende betekening is ‘gebruik je brein voor verandering’. De sterke tweede betekenis die er in ligt is: ‘gebruik je brein toch eens een keer, want dat doe je veel te weinig. Gebruik je brein toch eens een keer voor de verandering.